کد مطلب:330 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:416
احکام طهارت
آب مطلق و مضاف
15 آب یا مطلق است یا مضاف: آب مضاف آبی است كه آن را از چیزی بگیرند،مثل آب هندوانه و گلاب، یا با چیزی مخلوط باشد، مثل آبی كه به قدری با گل و مانند آن مخلوط شود كه دیگر به آن آب نگویند. و غیر اینها آب مطلق است و آن بر پنج قسم است: اول: آب كر. دوم: آب قلیل. سوم: آب جاری. چهارم: آب باران.پنجم: آب چاه.
1- آب كر
16 آب كر مقدار آبی است كه اگر در ظرفی كه درازا و پهنا و گودی آن هر یك سه وجب و نیم است بریزند آن ظرف را پر كند، و وزن آن از من تبریز مثقال كمتر است، و به حسب كیلوی متعارف بنابر اقرب 419/377 كیلوگرم می شود.
17 اگر عین نجس مانند بول و خون به آب كر برسد، چنانچه به واسطه آن بویا رنگ و یا مزه آب تغییر كند آب نجس می شود، و اگر تغییر نكند، نجس نمی شود.
18 اگر بوی آب كر به واسطه غیر نجاست تغییر كند، نجس نمی شود.
19 اگر عین نجس مانند خون به آبی كه بیشتر از كر است برسد و بو یا رنگ یا مزه قسمتی از آن را تغییر دهد، چنانچه مقداری كه تغییر نكرده كمتر از كر باشد،تمام آب نجس می شود. و اگر به اندازه كر یا بیشتر باشد، فقط مقداری كه بو یا مزه یا رنگ آن تغییر كرده نجس است.
20 آب فواره اگر متصل به كر باشد آب نجس را پاك می كند در صورتی كه مخلوط با آن شود. ولی اگر قطره قطره روی آن آب نجس بریزد آن را پاك نمی كند،مگر آنكه چیزی روی فواره بگیرند تا آب آن قبل از قطره قطره شدن، به آب نجس متصل شود و با آن مخلوط گردد.
21 اگر چیز نجس را زیر شیری كه متصل به كر است بشویند آبی كه از آن چیز می ریزد اگر متصل به كر باشد و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد پاك است
22 اگر مقداری از آب كر یخ ببندد و باقی آن بقدر كر نباشد چنانچه نجاست به آن برسد نجس می شود، و هر قدر از یخ هم آب شود نجس است .
23 آبی كه به اندازه كر بوده، اگر انسان شك كند از كر كمتر شده یا نه مثل آب كر است ، یعنی نجاست را پاك می كند و اگر نجاستی هم به آن برسد نجس نمی شود. و آبی كه كمتر از كر بوده و انسان شك دارد به مقدار كر شده یا نه حكم آب كر ندارد .
24 كر بودن آب به دو راه ثابت می شود: اول: آن كه خود انسان یقین كند. دوم: آن كه دو مرد عادل خبر دهند.
2- آب قلیل
25 آب قلیل آبی است كه از زمین نجوشد و از كر كمتر باشد.
26 اگر آب قلیل روی چیز نجس بریزد یا چیز نجس به آن برسد نجس می شود، ولی اگر از بالا با فشار روی چیز نجس بریزد مقداری كه به آن چیز می رسد نجس ، و هر چه بالاتر از آن است پاك می باشد، و نیز اگر مثل فواره با فشار از پایین به بالا رود در صورتی كه نجاست به بالا برسد پایین نجس نمی شود و اگر نجاست به پایین برسد بالا نجس می شود.
27 آب قلیلی كه برای برطرف كردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد، نجس است ، و همچنین بنابر اقوی باید از آب قلیلی هم كه بعد از برطرف شدن عین نجاست ، برای آب كشیدن چیز نجس روی آن می ریزند و از آن جدا می شود، اجتناب كنند. ولی آبی كه با آن مخرج بول و غائط را می شویند با پنج شرط پاك است: اول : آن كه بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد. دوم : نجاستی از خارج به آن نرسیده باشد. سوم : نجاست دیگری مثل خون، یا بول یا غائط بیرون نیامده باشد. چهارم : ذره های غائط در آب پیدا نباشد. پنجم : بیشتر از مقدار معمول ، نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد.
3- آب جاری
28 آب جاری آبی است كه از زمین بجوشدو جریان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات .
29 آب جاری اگر چه كمتر از كر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد تا وقتی بو یا رنگ یا مزه آن بواسطه نجاست تغییر نكرده پاك است .
30 اگر نجاستی به آب جاری برسد مقداری از آن كه بو یا رنگ یا مزه اش بواسطه نجاست تغییر كرده نجس است و طرفی كه متصل به چشمه است اگر چه كمتر از كر باشد پاك است . و آبهای دیگر نهر اگر به اندازه كر باشد یا بواسطه آبی كه تغییر نكرده به آب طرف چشمه متصل باشد، پاك و گر نه نجس است .
31 آب چشمه ای كه جاری نیست ولی طوری است كه اگر از آن بردارند باز می جوشد حكم آب جاری دارد. یعنی اگر نجاست به آن برسد، تا وقتی بو یا رنگ یا مزه آن بواسطه نجاست تغییر نكرده پاك است .
32 آبی كه كنار نهر ایستاده و متصل به آب جاری است حكم آب جاری دارد.
33 چشمه ای كه مثلا در زمستان می جوشد و در تابستان از جوشش می افتد فقط وقتی كه می جوشد حكم آب جاری دارد.
34 آب حوض حمام اگر چه كمتر از كر باشد چنانچه به خزینه ای كه آب آن به اندازه كر است متصل باشد مثل آب جاری است .
35 آب لوله های حمام كه از شیرها و دوشها می ریزد اگر متصل به كر باشد مثل آب جاری است و آب لوله های عمارات اگر متصل به كر باشد در حكم آب كر است .
36 آبی كه روی زمین جریان دارد ولی از زمین نمی جوشد، چنانچه كمتر از كر باشد و نجاست به آن برسد نجس می شود اما اگر از بالا با فشار به پایین بریزد، چنانچه نجاست به پایین آن برسد بالای آن نجس نمی شود.
4- آب باران
37 اگر به چیز نجسی كه عین نجاست در آن نیست یك مرتبه باران ببارد جایی كه باران به آن برسد پاك می شود . و در فرش و لباس و مانند اینها فشار لازم نیست ولی باریدن دو سه قطره فایده ندارد، بلكه باید طوری باشد كه بگویند باران می آید.
38 اگر باران به عین نجس ببارد و به جای دیگر ترشح كند، چنانچه عین نجاست همراه آن نباشد و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد پاك است . پس اگر باران بر خون ببارد و ترشح كند ، چنانچه ذره ای خون در آن باشد یا آن كه بو یا رنگ یا مزه خون گرفته باشد نجس است .
39 اگر بر سقف عمارت یا روی بام آن عین نجاست باشد، تا وقتی باران به بام می بارد آبی كه به چیز نجس رسیده و از سقف یا ناودان می ریزد پاك است . و بعد از قطع شدن باران اگر معلوم باشد آبی كه می ریزد به چیز نجس رسیده است ، نجس می باشد.
40 زمین نجسی كه باران بر آن ببارد پاك می شود. و اگر باران بر زمین جاری شود و به جای نجسی كه زیر سقف است برسد ، آن را نیز پاك می كند .
41 خاك نجسی كه به واسطه باران گل شود و آب آن را فرا گیرد پاك است. اما اگر فقط رطوبت به آن برسد پاك نمی شود.
42 هرگاه آب باران در جایی جمع شود اگر چه كمتر از كر باشد، چنانجه موقعی كه باران می آید چیز نجسی را در آن بشویند و آب بو یا رنگ یا مزه نجاست نگیرد، آن چیز نجس پاك می شود.
43 اگر بر فرش پاكی كه روی زمین نجس است باران ببارد، و بر زمین نجس جاری شود، فرش نجس نمی شود و زمین هم پاك می گردد.
5- آب چاه
44 آب چاهی كه از زمین می جوشد اگر چه كمتر از كر باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتی بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نكرده پاك است، ولی مستحب است پس از رسیدن بعضی از نجاستها مقداری كه در كتابهای مفصل گفته شده از آب آن بكشند.
45 اگر نجاستی در چاه بریزد و بو یا رنگ یا مزه آب آن را تغییر دهد، چنانچه تغییر آب چاه از بین برود، موقعی پاك می شود كه با آبی كه از چاه می جوشد، مخلوط گردد.
46 اگر آب باران یا آب دیگر، در گودالی جمع شود و كمتر از كر باشد، چنانچه بعد از قطع شدن باران نجاست به آن برسد، نجس می شود.
احكام آبها
47 آب مضاف كه معنی آن گفته شد، چیز نجس را پاك نمی كند، وضو و غسل هم باآن باطل است.
48 اگر ذره ای نجاست به آب مضاف برسد نجس می شود. ولی چنانچه از بالابا فشار روی چیز نجس بریزد، مقداری كه به چیز نجس رسیده نجس، و مقداری كه بالاتر از آن است پاك می باشد. مثلا اگر گلاب را از گلابدان روی دست نجس بریزند،آنچه به دست رسیده نجس و آنچه به دست نرسیده پاك است. و نیز اگر مثل فواره با فشار از پایین به بالا برود اگر نجاست به بالا برسد، پایین نجس نمی شود.
49 اگر آب مضاف نجس طوری با آب كر یا جاری مخلوط شود كه دیگر آب مضاف به آن نگویند، پاك می شود.
50 آبی كه مطلق بوده و معلوم نیست مضاف شده یا نه، مثل آب مطلق است،یعنی چیز نجس را پاك می كند، وضو و غسل هم با آن صحیح است. و آبی كه مضاف بوده و معلوم نیست مطلق شده یا نه مثل آب مضاف است، یعنی چیز نجس را پاك نمی كند،وضو و غسل هم با آن باطل است.
51 آبی كه معلوم نیست مطلق است یا مضاف، و معلوم نیست كه قبلا مطلق یا مضاف بوده، نجاست را پاك نمی كند، وضو و غسل هم با آن باطل است. ولی اگر به اندازه كر یا بیشتر باشد و نجاست به آن برسد حكم به نجس بودن آن نمی شود.
52 آبی كه عین نجاست مثل خون و بول به آن برسد و بو یا رنگ یا مزه آن را تغییر دهد، اگر چه كر یا جاری باشد، نجس می شود. ولی اگر بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاستی كه بیرون آن است عوض شود، مثلا مرداری كه پهلوی آب است بوی آن را تغییر دهد، نجس نمی شود.
53 آبی كه عین نجاست مثل خون و بول در آن ریخته و بو یا رنگ یا مزه آن را تغییر داده، چنانكه به كر یا جاری متصل شود، یا باران بر آن ببارد، یا باد باران را در آن بریزد، یا آب باران در موقع باریدن از ناودان در آن جاری شود و تغییر آن از بین برود، پاك می شود، ولی باید آب باران یا كر یا جاری با آن مخلوط گردد.
54 اگر چیز نجس را در آب كر یا جاری فرو برند، و در چیزهایی كه قابل فشار دادن است مانند فرش و لباس، طوری فشار، یا در داخل آب حركت دهند كه آب داخل آن خارج شود، چنانچه از چیزهایی باشد كه در دفعه اول پاك می شود، آبی كه بعداز بیرون آوردن، از آن می ریزد، پاك است و اگر از چیزهایی باشد كه باید دو مرتبه آن را در آب فرو برند تا پاك شود، آبی كه بعد از دفعه دوم از آن می ریزد،پاك می باشد.
55 آبی كه پاك بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه پاك است. و آبی كه نجس بوده و معلوم نیست پاك شده یا نه، نجس است.
56 نیم خورده سگ و خوك و كافر ، نجس و خوردن آن حرام است. و نیم خورده حیوانات حرام گوشت پاك و خوردن آن مكروه می باشد.
احكام تخلی (بول و غائط كردن)
57 واجب است انسان وقت تخلی و مواقع دیگر عورت خود را از كسانی كه مكلفند، اگر چه مثل خواهر و مادر با او محرم باشند، و همچنین از دیوانه ممیز و بچه های ممیز كه خوب و بد را می فهمند بپوشاند، ولی زن و شوهر لازم نیست عورت خود را از یكدیگر بپوشانند.
58 لازم نیست با چیز مخصوصی عورت خود را بپوشاند و اگر مثلا با دست هم آن را بپوشاند كافی است.
59 موقع تخلی باید طرف جلوی بدن یعنی شكم و سینه رو به قبله و پشت به قبله نباشد.
60 اگر موقع تخلی طرف جلوی بدن كسی رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت را از قبله بگرداند، كفایت نمی كند. و اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است كه عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید.
61 در موقع تطهیر مخرج بول و غائط رو به قبله و پشت به قبله بودن اشكالی ندارد، ولی اگر در موقع استبراء، بول از مخرج بیرون آید در این حال رو به قبله و پشت به قبله بودن حرام است.
62 اگر برای آنكه نامحرم او را نبیند مجبور شود رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند، باید رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند. و نیز اگر از راه دیگر ناچار باشد كه رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند، مانعی ندارد.
63 احتیاط واجب آن است كه بچه را در وقت تخلی رو به قبله یا پشت به قبله ننشانند، ولی اگر خود بچه بنشیند جلوگیری از او واجب نیست.
64 در چهار جا تخلی حرام است: اول: در كوچه های بن بست در صورتی كه صاحبانش اجازه نداده باشند. دوم: در ملك كسی كه اجازه تخلی نداده است. سوم: در جایی كه برای عده مخصوصی وقف شده است، مثل بعضی از مدرسه ها. چهارم: روی قبر مؤمنین در صورتی كه بی احترامی به آنان باشد.
65 در سه صورت مخرج غائط فقط با آب پاك می شود: اول: آنكه با غائط، نجاست دیگری مثل خون بیرون آمده باشد. دوم: آنكه نجاستی از خارج به مخرج غائط رسیده باشد. سوم: آنكه اطراف مخرج بیشتر از مقدار معمول آلوده شده باشد. و در غیر این سه صورت می شود مخرج را با آب شست و یا به دستوری كه بعدا گفته می شود با پارچه و سنگ و مانند اینها پاك كرد، اگر چه شستن با آب بهتر است.
66 مخرج بول با غیر آب پاك نمی شود، و مردها اگر بعد از برطرف شدن بول یك مرتبه بشویند كافی است، ولی زنها و همچنین كسانی كه بولشان از غیر مجرای طبیعی می آید، احتیاط واجب آن است كه دو مرتبه بشویند.
67 اگر مخرج غائط را با آب بشویند، باید چیزی از غائط در آن نماند، ولی باقی ماندن رنگ و بوی آن مانعی ندارد. و اگر در دفعه اول طوری شسته شود كه ذره ای از غائط در آن نماند، دوباره شستن لازم نیست.
68 هرگاه با سنگ و كلوخ و مانند اینها غائط را از مخرج برطرف كنند، اگر چه پاك شدنش محل تامل است، ولی نماز خواندن مانعی ندارد، و چنانچه چیزی هم به آن برسد نجس نمی شود، و ذره های كوچك و لزوجت محل اشكال ندارد.
69 لازم نیست با سه سنگ یا سه پارچه مخرج را پاك كنند بلكه با اطراف یك سنگ یا یك پارچه هم كافی است، بلكه اگر با یك مرتبه هم غائط برطرف شد، كفایت می كند. ولی با استخوان و سرگین و یا چیزهایی كه احترام آنها لازم است، مانند كاغذی كه اسم خدا بر آن نوشته، اگر پاك كند محل را، نماز نمی تواند بخواند.
70 اگر شك كند كه مخرج را تطهیر كرده یا نه، اگر چه همیشه بعد از بول یا غائط فورا تطهیر می كرده، باید خود را تطهیر نماید.
71 اگر بعد از نماز شك كند كه قبل از نماز مخرج را تطهیر كرده یا نه، نمازی كه خوانده صحیح است، ولی برای نمازهای بعد باید تطهیر كند.
استبراء
72 استبراء عمل مستحبی است كه مردها بعد از بیرون آمدن بول انجام می دهند، و آن دارای اقسامی است. و بهترین آنها این است كه بعد از قطع شدن بول اگر مخرج غائط نجس شده اول آن را تطهیر كنند، بعد سه دفعه با انگشت میانه دست چپ از مخرج غائط تا بیخ آلت بكشند، و بعد شست را روی آلت و انگشت پهلوی شست را زیر آن بگذارند و سه مرتبه تا ختنه گاه بكشند و پس از آن سه مرتبه سر آلت را فشار دهند.
73 آبی كه گاهی بعد از ملاعبه و بازی كردن از انسان خارج می شود، و به آن مذی می گویند پاك است. نیز آبی كه گاهی بعد از منی بیرون می آید، و به آن وذی گفته می شود و آبی كه گاهی بعد از بول بیرون می آید و به آن ودی می گویند، اگر بول به آن نرسیده باشد، پاك است. و چنانچه بعد از بول استبراء كند و بعد آبی از او خارج شود شك كند كه بول است یا یكی از اینها، پاك می باشد.
74 اگر انسان شك كند استبراء كرده یا نه و رطوبتی از او بیرون آید كه نداند پاك است یا نه، نجس می باشد، و چنانچه وضو گرفته باشد باطل می شود. ولی اگر شك كند كه استبرایی كه كرده درست بوده یا نه و رطوبتی از او بیرون آید كه نداند پاك است یا نه، پاك می باشد، وضو را هم باطل نمی كند.
75 كسی كه استبراء نكرده اگر به واسطه آنكه مدتی از بول كردن او گذشته یقین كند بول در مجری نمانده است، و رطوبتی ببیند و شك كند كه پاك است یا نه،آن رطوبت پاك می باشد، وضو را هم باطل نمی كند.
76 اگر انسان بعد از بول استبراء كند و وضو بگیرد، چنانچه بعد از وضو رطوبت ببیند كه بداند یا بول است یا منی، واجب است احتیاطا غسل كند، وضو هم بگیرد. ولی اگر وضو نگرفته باشد، فقط گرفتن وضو كافی است.
77 برای زن استبراء از بول نیست، و اگر رطوبتی ببیند و شك كند پاك است یا نه، پاك می باشد، وضو و غسل او را هم باطل نمی كند.
مستحبات و مكروهات تخلی
78 مستحب است در موقع تخلی جایی بنشیند كه كسی او را نبیند، و موقع وارد شدن به مكان تخلی اول پای چپ و موقع بیرون آمدن اول پای راست را بگذارد. و همچنین مستحب است در حال تخلی سر را بپوشاند، و سنگینی بدن را بر پای چپ بیندازد.
79 نشستن روبروی خورشید و ماه در موقع تخلی مكروه است، ولی اگر عورت خود را به وسیله ای بپوشاند مكروه نیست. و نیز در موقع تخلی نشستن روبروی باد، و در جاده و خیابان و كوچه و درب خانه، و زیر درختی كه میوه می دهد، و چیز خوردن و توقف زیاد، و تطهیر كردن با دست راست مكروه است. و همچنین است حرف زدن در حال تخلی، ولی اگر ناچار باشد یا ذكر خدا بگوید، اشكال ندارد.
80 ایستاده بول كردن و بول كردن در زمین سخت و سوراخ جانوران و در آب خصوصا آب ایستاده، مكروه است.
81 خودداری كردن از بول و غائط مكروه است. و اگر ضرر برساند، باید خودداری نكند.
82 مستحب است انسان پیش از نماز و پیش از خواب و پیش از جماع و بعد از بیرون آمدن منی بول كند.
15 آب یا مطلق است یا مضاف: آب مضاف آبی است كه آن را از چیزی بگیرند،مثل آب هندوانه و گلاب، یا با چیزی مخلوط باشد، مثل آبی كه به قدری با گل و مانند آن مخلوط شود كه دیگر به آن آب نگویند. و غیر اینها آب مطلق است و آن بر پنج قسم است: اول: آب كر. دوم: آب قلیل. سوم: آب جاری. چهارم: آب باران.پنجم: آب چاه.
1- آب كر
16 آب كر مقدار آبی است كه اگر در ظرفی كه درازا و پهنا و گودی آن هر یك سه وجب و نیم است بریزند آن ظرف را پر كند، و وزن آن از من تبریز مثقال كمتر است، و به حسب كیلوی متعارف بنابر اقرب 419/377 كیلوگرم می شود.
17 اگر عین نجس مانند بول و خون به آب كر برسد، چنانچه به واسطه آن بویا رنگ و یا مزه آب تغییر كند آب نجس می شود، و اگر تغییر نكند، نجس نمی شود.
18 اگر بوی آب كر به واسطه غیر نجاست تغییر كند، نجس نمی شود.
19 اگر عین نجس مانند خون به آبی كه بیشتر از كر است برسد و بو یا رنگ یا مزه قسمتی از آن را تغییر دهد، چنانچه مقداری كه تغییر نكرده كمتر از كر باشد،تمام آب نجس می شود. و اگر به اندازه كر یا بیشتر باشد، فقط مقداری كه بو یا مزه یا رنگ آن تغییر كرده نجس است.
20 آب فواره اگر متصل به كر باشد آب نجس را پاك می كند در صورتی كه مخلوط با آن شود. ولی اگر قطره قطره روی آن آب نجس بریزد آن را پاك نمی كند،مگر آنكه چیزی روی فواره بگیرند تا آب آن قبل از قطره قطره شدن، به آب نجس متصل شود و با آن مخلوط گردد.
21 اگر چیز نجس را زیر شیری كه متصل به كر است بشویند آبی كه از آن چیز می ریزد اگر متصل به كر باشد و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد پاك است
22 اگر مقداری از آب كر یخ ببندد و باقی آن بقدر كر نباشد چنانچه نجاست به آن برسد نجس می شود، و هر قدر از یخ هم آب شود نجس است .
23 آبی كه به اندازه كر بوده، اگر انسان شك كند از كر كمتر شده یا نه مثل آب كر است ، یعنی نجاست را پاك می كند و اگر نجاستی هم به آن برسد نجس نمی شود. و آبی كه كمتر از كر بوده و انسان شك دارد به مقدار كر شده یا نه حكم آب كر ندارد .
24 كر بودن آب به دو راه ثابت می شود: اول: آن كه خود انسان یقین كند. دوم: آن كه دو مرد عادل خبر دهند.
2- آب قلیل
25 آب قلیل آبی است كه از زمین نجوشد و از كر كمتر باشد.
26 اگر آب قلیل روی چیز نجس بریزد یا چیز نجس به آن برسد نجس می شود، ولی اگر از بالا با فشار روی چیز نجس بریزد مقداری كه به آن چیز می رسد نجس ، و هر چه بالاتر از آن است پاك می باشد، و نیز اگر مثل فواره با فشار از پایین به بالا رود در صورتی كه نجاست به بالا برسد پایین نجس نمی شود و اگر نجاست به پایین برسد بالا نجس می شود.
27 آب قلیلی كه برای برطرف كردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد، نجس است ، و همچنین بنابر اقوی باید از آب قلیلی هم كه بعد از برطرف شدن عین نجاست ، برای آب كشیدن چیز نجس روی آن می ریزند و از آن جدا می شود، اجتناب كنند. ولی آبی كه با آن مخرج بول و غائط را می شویند با پنج شرط پاك است: اول : آن كه بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد. دوم : نجاستی از خارج به آن نرسیده باشد. سوم : نجاست دیگری مثل خون، یا بول یا غائط بیرون نیامده باشد. چهارم : ذره های غائط در آب پیدا نباشد. پنجم : بیشتر از مقدار معمول ، نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد.
3- آب جاری
28 آب جاری آبی است كه از زمین بجوشدو جریان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات .
29 آب جاری اگر چه كمتر از كر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد تا وقتی بو یا رنگ یا مزه آن بواسطه نجاست تغییر نكرده پاك است .
30 اگر نجاستی به آب جاری برسد مقداری از آن كه بو یا رنگ یا مزه اش بواسطه نجاست تغییر كرده نجس است و طرفی كه متصل به چشمه است اگر چه كمتر از كر باشد پاك است . و آبهای دیگر نهر اگر به اندازه كر باشد یا بواسطه آبی كه تغییر نكرده به آب طرف چشمه متصل باشد، پاك و گر نه نجس است .
31 آب چشمه ای كه جاری نیست ولی طوری است كه اگر از آن بردارند باز می جوشد حكم آب جاری دارد. یعنی اگر نجاست به آن برسد، تا وقتی بو یا رنگ یا مزه آن بواسطه نجاست تغییر نكرده پاك است .
32 آبی كه كنار نهر ایستاده و متصل به آب جاری است حكم آب جاری دارد.
33 چشمه ای كه مثلا در زمستان می جوشد و در تابستان از جوشش می افتد فقط وقتی كه می جوشد حكم آب جاری دارد.
34 آب حوض حمام اگر چه كمتر از كر باشد چنانچه به خزینه ای كه آب آن به اندازه كر است متصل باشد مثل آب جاری است .
35 آب لوله های حمام كه از شیرها و دوشها می ریزد اگر متصل به كر باشد مثل آب جاری است و آب لوله های عمارات اگر متصل به كر باشد در حكم آب كر است .
36 آبی كه روی زمین جریان دارد ولی از زمین نمی جوشد، چنانچه كمتر از كر باشد و نجاست به آن برسد نجس می شود اما اگر از بالا با فشار به پایین بریزد، چنانچه نجاست به پایین آن برسد بالای آن نجس نمی شود.
4- آب باران
37 اگر به چیز نجسی كه عین نجاست در آن نیست یك مرتبه باران ببارد جایی كه باران به آن برسد پاك می شود . و در فرش و لباس و مانند اینها فشار لازم نیست ولی باریدن دو سه قطره فایده ندارد، بلكه باید طوری باشد كه بگویند باران می آید.
38 اگر باران به عین نجس ببارد و به جای دیگر ترشح كند، چنانچه عین نجاست همراه آن نباشد و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد پاك است . پس اگر باران بر خون ببارد و ترشح كند ، چنانچه ذره ای خون در آن باشد یا آن كه بو یا رنگ یا مزه خون گرفته باشد نجس است .
39 اگر بر سقف عمارت یا روی بام آن عین نجاست باشد، تا وقتی باران به بام می بارد آبی كه به چیز نجس رسیده و از سقف یا ناودان می ریزد پاك است . و بعد از قطع شدن باران اگر معلوم باشد آبی كه می ریزد به چیز نجس رسیده است ، نجس می باشد.
40 زمین نجسی كه باران بر آن ببارد پاك می شود. و اگر باران بر زمین جاری شود و به جای نجسی كه زیر سقف است برسد ، آن را نیز پاك می كند .
41 خاك نجسی كه به واسطه باران گل شود و آب آن را فرا گیرد پاك است. اما اگر فقط رطوبت به آن برسد پاك نمی شود.
42 هرگاه آب باران در جایی جمع شود اگر چه كمتر از كر باشد، چنانجه موقعی كه باران می آید چیز نجسی را در آن بشویند و آب بو یا رنگ یا مزه نجاست نگیرد، آن چیز نجس پاك می شود.
43 اگر بر فرش پاكی كه روی زمین نجس است باران ببارد، و بر زمین نجس جاری شود، فرش نجس نمی شود و زمین هم پاك می گردد.
5- آب چاه
44 آب چاهی كه از زمین می جوشد اگر چه كمتر از كر باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتی بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نكرده پاك است، ولی مستحب است پس از رسیدن بعضی از نجاستها مقداری كه در كتابهای مفصل گفته شده از آب آن بكشند.
45 اگر نجاستی در چاه بریزد و بو یا رنگ یا مزه آب آن را تغییر دهد، چنانچه تغییر آب چاه از بین برود، موقعی پاك می شود كه با آبی كه از چاه می جوشد، مخلوط گردد.
46 اگر آب باران یا آب دیگر، در گودالی جمع شود و كمتر از كر باشد، چنانچه بعد از قطع شدن باران نجاست به آن برسد، نجس می شود.
احكام آبها
47 آب مضاف كه معنی آن گفته شد، چیز نجس را پاك نمی كند، وضو و غسل هم باآن باطل است.
48 اگر ذره ای نجاست به آب مضاف برسد نجس می شود. ولی چنانچه از بالابا فشار روی چیز نجس بریزد، مقداری كه به چیز نجس رسیده نجس، و مقداری كه بالاتر از آن است پاك می باشد. مثلا اگر گلاب را از گلابدان روی دست نجس بریزند،آنچه به دست رسیده نجس و آنچه به دست نرسیده پاك است. و نیز اگر مثل فواره با فشار از پایین به بالا برود اگر نجاست به بالا برسد، پایین نجس نمی شود.
49 اگر آب مضاف نجس طوری با آب كر یا جاری مخلوط شود كه دیگر آب مضاف به آن نگویند، پاك می شود.
50 آبی كه مطلق بوده و معلوم نیست مضاف شده یا نه، مثل آب مطلق است،یعنی چیز نجس را پاك می كند، وضو و غسل هم با آن صحیح است. و آبی كه مضاف بوده و معلوم نیست مطلق شده یا نه مثل آب مضاف است، یعنی چیز نجس را پاك نمی كند،وضو و غسل هم با آن باطل است.
51 آبی كه معلوم نیست مطلق است یا مضاف، و معلوم نیست كه قبلا مطلق یا مضاف بوده، نجاست را پاك نمی كند، وضو و غسل هم با آن باطل است. ولی اگر به اندازه كر یا بیشتر باشد و نجاست به آن برسد حكم به نجس بودن آن نمی شود.
52 آبی كه عین نجاست مثل خون و بول به آن برسد و بو یا رنگ یا مزه آن را تغییر دهد، اگر چه كر یا جاری باشد، نجس می شود. ولی اگر بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاستی كه بیرون آن است عوض شود، مثلا مرداری كه پهلوی آب است بوی آن را تغییر دهد، نجس نمی شود.
53 آبی كه عین نجاست مثل خون و بول در آن ریخته و بو یا رنگ یا مزه آن را تغییر داده، چنانكه به كر یا جاری متصل شود، یا باران بر آن ببارد، یا باد باران را در آن بریزد، یا آب باران در موقع باریدن از ناودان در آن جاری شود و تغییر آن از بین برود، پاك می شود، ولی باید آب باران یا كر یا جاری با آن مخلوط گردد.
54 اگر چیز نجس را در آب كر یا جاری فرو برند، و در چیزهایی كه قابل فشار دادن است مانند فرش و لباس، طوری فشار، یا در داخل آب حركت دهند كه آب داخل آن خارج شود، چنانچه از چیزهایی باشد كه در دفعه اول پاك می شود، آبی كه بعداز بیرون آوردن، از آن می ریزد، پاك است و اگر از چیزهایی باشد كه باید دو مرتبه آن را در آب فرو برند تا پاك شود، آبی كه بعد از دفعه دوم از آن می ریزد،پاك می باشد.
55 آبی كه پاك بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه پاك است. و آبی كه نجس بوده و معلوم نیست پاك شده یا نه، نجس است.
56 نیم خورده سگ و خوك و كافر ، نجس و خوردن آن حرام است. و نیم خورده حیوانات حرام گوشت پاك و خوردن آن مكروه می باشد.
احكام تخلی (بول و غائط كردن)
57 واجب است انسان وقت تخلی و مواقع دیگر عورت خود را از كسانی كه مكلفند، اگر چه مثل خواهر و مادر با او محرم باشند، و همچنین از دیوانه ممیز و بچه های ممیز كه خوب و بد را می فهمند بپوشاند، ولی زن و شوهر لازم نیست عورت خود را از یكدیگر بپوشانند.
58 لازم نیست با چیز مخصوصی عورت خود را بپوشاند و اگر مثلا با دست هم آن را بپوشاند كافی است.
59 موقع تخلی باید طرف جلوی بدن یعنی شكم و سینه رو به قبله و پشت به قبله نباشد.
60 اگر موقع تخلی طرف جلوی بدن كسی رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت را از قبله بگرداند، كفایت نمی كند. و اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است كه عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید.
61 در موقع تطهیر مخرج بول و غائط رو به قبله و پشت به قبله بودن اشكالی ندارد، ولی اگر در موقع استبراء، بول از مخرج بیرون آید در این حال رو به قبله و پشت به قبله بودن حرام است.
62 اگر برای آنكه نامحرم او را نبیند مجبور شود رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند، باید رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند. و نیز اگر از راه دیگر ناچار باشد كه رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند، مانعی ندارد.
63 احتیاط واجب آن است كه بچه را در وقت تخلی رو به قبله یا پشت به قبله ننشانند، ولی اگر خود بچه بنشیند جلوگیری از او واجب نیست.
64 در چهار جا تخلی حرام است: اول: در كوچه های بن بست در صورتی كه صاحبانش اجازه نداده باشند. دوم: در ملك كسی كه اجازه تخلی نداده است. سوم: در جایی كه برای عده مخصوصی وقف شده است، مثل بعضی از مدرسه ها. چهارم: روی قبر مؤمنین در صورتی كه بی احترامی به آنان باشد.
65 در سه صورت مخرج غائط فقط با آب پاك می شود: اول: آنكه با غائط، نجاست دیگری مثل خون بیرون آمده باشد. دوم: آنكه نجاستی از خارج به مخرج غائط رسیده باشد. سوم: آنكه اطراف مخرج بیشتر از مقدار معمول آلوده شده باشد. و در غیر این سه صورت می شود مخرج را با آب شست و یا به دستوری كه بعدا گفته می شود با پارچه و سنگ و مانند اینها پاك كرد، اگر چه شستن با آب بهتر است.
66 مخرج بول با غیر آب پاك نمی شود، و مردها اگر بعد از برطرف شدن بول یك مرتبه بشویند كافی است، ولی زنها و همچنین كسانی كه بولشان از غیر مجرای طبیعی می آید، احتیاط واجب آن است كه دو مرتبه بشویند.
67 اگر مخرج غائط را با آب بشویند، باید چیزی از غائط در آن نماند، ولی باقی ماندن رنگ و بوی آن مانعی ندارد. و اگر در دفعه اول طوری شسته شود كه ذره ای از غائط در آن نماند، دوباره شستن لازم نیست.
68 هرگاه با سنگ و كلوخ و مانند اینها غائط را از مخرج برطرف كنند، اگر چه پاك شدنش محل تامل است، ولی نماز خواندن مانعی ندارد، و چنانچه چیزی هم به آن برسد نجس نمی شود، و ذره های كوچك و لزوجت محل اشكال ندارد.
69 لازم نیست با سه سنگ یا سه پارچه مخرج را پاك كنند بلكه با اطراف یك سنگ یا یك پارچه هم كافی است، بلكه اگر با یك مرتبه هم غائط برطرف شد، كفایت می كند. ولی با استخوان و سرگین و یا چیزهایی كه احترام آنها لازم است، مانند كاغذی كه اسم خدا بر آن نوشته، اگر پاك كند محل را، نماز نمی تواند بخواند.
70 اگر شك كند كه مخرج را تطهیر كرده یا نه، اگر چه همیشه بعد از بول یا غائط فورا تطهیر می كرده، باید خود را تطهیر نماید.
71 اگر بعد از نماز شك كند كه قبل از نماز مخرج را تطهیر كرده یا نه، نمازی كه خوانده صحیح است، ولی برای نمازهای بعد باید تطهیر كند.
استبراء
72 استبراء عمل مستحبی است كه مردها بعد از بیرون آمدن بول انجام می دهند، و آن دارای اقسامی است. و بهترین آنها این است كه بعد از قطع شدن بول اگر مخرج غائط نجس شده اول آن را تطهیر كنند، بعد سه دفعه با انگشت میانه دست چپ از مخرج غائط تا بیخ آلت بكشند، و بعد شست را روی آلت و انگشت پهلوی شست را زیر آن بگذارند و سه مرتبه تا ختنه گاه بكشند و پس از آن سه مرتبه سر آلت را فشار دهند.
73 آبی كه گاهی بعد از ملاعبه و بازی كردن از انسان خارج می شود، و به آن مذی می گویند پاك است. نیز آبی كه گاهی بعد از منی بیرون می آید، و به آن وذی گفته می شود و آبی كه گاهی بعد از بول بیرون می آید و به آن ودی می گویند، اگر بول به آن نرسیده باشد، پاك است. و چنانچه بعد از بول استبراء كند و بعد آبی از او خارج شود شك كند كه بول است یا یكی از اینها، پاك می باشد.
74 اگر انسان شك كند استبراء كرده یا نه و رطوبتی از او بیرون آید كه نداند پاك است یا نه، نجس می باشد، و چنانچه وضو گرفته باشد باطل می شود. ولی اگر شك كند كه استبرایی كه كرده درست بوده یا نه و رطوبتی از او بیرون آید كه نداند پاك است یا نه، پاك می باشد، وضو را هم باطل نمی كند.
75 كسی كه استبراء نكرده اگر به واسطه آنكه مدتی از بول كردن او گذشته یقین كند بول در مجری نمانده است، و رطوبتی ببیند و شك كند كه پاك است یا نه،آن رطوبت پاك می باشد، وضو را هم باطل نمی كند.
76 اگر انسان بعد از بول استبراء كند و وضو بگیرد، چنانچه بعد از وضو رطوبت ببیند كه بداند یا بول است یا منی، واجب است احتیاطا غسل كند، وضو هم بگیرد. ولی اگر وضو نگرفته باشد، فقط گرفتن وضو كافی است.
77 برای زن استبراء از بول نیست، و اگر رطوبتی ببیند و شك كند پاك است یا نه، پاك می باشد، وضو و غسل او را هم باطل نمی كند.
مستحبات و مكروهات تخلی
78 مستحب است در موقع تخلی جایی بنشیند كه كسی او را نبیند، و موقع وارد شدن به مكان تخلی اول پای چپ و موقع بیرون آمدن اول پای راست را بگذارد. و همچنین مستحب است در حال تخلی سر را بپوشاند، و سنگینی بدن را بر پای چپ بیندازد.
79 نشستن روبروی خورشید و ماه در موقع تخلی مكروه است، ولی اگر عورت خود را به وسیله ای بپوشاند مكروه نیست. و نیز در موقع تخلی نشستن روبروی باد، و در جاده و خیابان و كوچه و درب خانه، و زیر درختی كه میوه می دهد، و چیز خوردن و توقف زیاد، و تطهیر كردن با دست راست مكروه است. و همچنین است حرف زدن در حال تخلی، ولی اگر ناچار باشد یا ذكر خدا بگوید، اشكال ندارد.
80 ایستاده بول كردن و بول كردن در زمین سخت و سوراخ جانوران و در آب خصوصا آب ایستاده، مكروه است.
81 خودداری كردن از بول و غائط مكروه است. و اگر ضرر برساند، باید خودداری نكند.
82 مستحب است انسان پیش از نماز و پیش از خواب و پیش از جماع و بعد از بیرون آمدن منی بول كند.